هر چند که روبرو شدن با نورهای آبی در طول روز موثر است و سبب بهتر شدن عملکردهای شناختی مثل دقت، هوشیاری و سرعت عکس العمل می شود، ولی روبرو شدن با آن در طول شب می تواند الگوی خواب و چرخه شبانه روزی بدن را دچار اختلال کند و باعث انواع بیماری های جسمانی و روانی گردد.
نور آبی چیست ؟
طیف نور شامل ۷ رنگ مختلف است. رنگ‌هایی مثل قرمز، نارنجی زرد و البته آبی که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند. تبلت، موبایل هوشمند، لپ‌تاپ و تلویزیون تمامی این وسایل الکترونیکی در یک ویژگی مشترک‌اند: همگی نور آبی ساطع می‌کنند. لامپ‌های فلورسنت و ال‌ای‌دی نیز مثل وسایل های الکترونیکی مقدار زیادی از این نور را در محیط اطراف ساطع می‌کنند. البته این‌طور نیست که نور های آبی فقط به‌طور مصنوعی در این وسایل یافت شوند. بخش بزرگی نور خورشید متشکل از این طیف رنگی است و خورشید منبع اصلی و طبیعی ساطع‌کننده‌ی آن است.
منابع تولید کننده نور آبی
می توان گفت که نورهای آبی در همه جا‌ی اطراف وجود دارد. خورشید مهمترین منبع تولید کننده‌ی این نور آبی طبیعی است. اما به غیر از خورشید منابع های غیرطبیعی دیگری هم وجود دارند که می‌توانند نور آبی را تولید کنند. از جمله‌ی این منابع غیر طبیعی می توانیم به نور آبی تلویزیون ها، نمایشگر رایانه ها، لپ تاپ ها، گوشی های تلفن همراه، تبلت ها، لامپ های فلورسنت (لامپ های کم مصرف) و لامپ های LED اشاره کنیم .
فایده‌های نور آبی
- کمک به تقویت حافظه
- افزایش هوشیاری
- بهبود خلق و روحیه
- کاهش زمان مورد نیاز برای واکنش نشان‌دادن
- بهبود بازه زمانی توجه (Attention Span/ تمرکز روی کار بدون حواس‌پرتی).
این نور کارکردهای درمانی هم دارد؛ برای مثال، می‌توان از آن برای بهبود علائم افسردگی استفاده کرد. اگر به‌طور کنترل‌شده و اصولی از آن استفاده شود، برای بهبود علائم و درمان برخی ناراحتی‌های پوستی نظیر پسوریازیس و آکنه هم کاربرد خواهد داشت. حتی از آن در روشی درمانی به‌نام فوتوداینامیک‌تراپی (درمان فوتودینامیک/ Photodynamic Therapy) برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. روشی که بسیار موثر و کاربردی‌تراست و در مقایسه با سایر روش‌های بهبود علائم‌ها و درمان‌های سرطان عوارض‌های جانبی کمتری دارد.
سایر راه‌های موثر برای کاهش تاثیرات نور آبی
- شب‌ها در هنگام خواب اتاق خواب را کاملا تاریک نگه دارید یا از چشم‌بند استفاده کنید.
- شب‌ها بیشتر از لامپ‌های رومیزی یا چراغ خواب‌هایی استفاده کنید که نور ضعیف‌تری دارند.
- ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب، از نگاه‌کردن به صفحه‌نمایش وسایل الکترونیکی بپرهیزید.
- ۱ تا ۲ ساعت قبل از خواب، تمامی چراغ‌های ال‌ای‌دی و فلورسنت خانه را خاموش کنید.
- اگر مجبور به کارکردن در نوبت عصر یا شب هستید، خرید عینک محافظ نور آبی را در دستور کار خود قرار دهید و از آن استفاده کنید.
- شب‌ها از چراغ‌هایی استفاده کنید که نور قرمز روشن دارند. احتمال اینکه نور قرمز ریتم شبانه‌روزی بدن ما را مختل کند و ترشح هورمون‌های ملاتونین را تحت‌تأثیر قرار دهد بسیار کمتر است.
دلایل مضر بودن نور آبی
هر رنگی در طیف نورهای مرئی دارای طول موجها و سطح انرژی متفاوتی است. نور آبی در مقایسه با رنگ های دیگر دارای طول موج‌های کوتاه تر و انرژی بالاتری است. برخی تحقیقات ارتباط بین آسیب چشم و نور آبی موج کوتاه با طول موج های بین 415 تا 455 نانومتر را نشان می دهد. بیشتر نور LED های مورد استفاده در گوشی های هوشمند، تلویزیون ها و تبلت ها دارای طول موج بین 400 تا 490 نانومتر است.
در مقادیر زیاد، نور پر انرژی خورشید (مانند اشعه ماوراء بنفش و نور آبی) می تواند خطر ابتلا به بیماری های چشمی را افزایش دهد. این باعث نگرانی هایی در مورد مضر بودن نور آبی صفحه نمایش های دیجیتال شده است.
نور آبی به تنظیم ریتم شبانه روزی یا چرخه بیداری و خواب کمک می کند. اما تماشای تلویزیون یا اینترنت گردی‌های دیرهنگام در شب می توانند تاثیرات معکو‌سی داشته باشند. نور آبی می تواند مغز شما را تحریک کند و ترشح هورمون خواب یعنی ملاتونین را کُند و یا متوقف می کند. و این باعث می شود که داشتن خوابی راحت در شب برایتان سخت تر شود.
تاثیر نور آبی بر پوست چیست؟
نور آبی علاوه بر تاثیرات منفی بر بدن همچون اختلالات خواب، خستگی و خشکی چشم، پیری چشم، آب مروارید، سردرد و… اثرات نامطلوبی هم بر روی پوست دارد.
از نتایج‌های ثابت شده تاثیرات نور آبی بر پوست می‌توان به ایجاد استرس‌های اکسیداتیو ناشی از افزایش رادیکال‌های آزاد، تخریب آنتی اکسیدان‌ها و تیره‌تر شدن رنگدانه‌های پوست اشاره کرد.
مطابق تحقیقات انجام شده در این‌باره می‌توان با اطمینان زیاد گفت که تابش نورهای آبی بر پوست سبب ایجاد و افزایش نقاط و لک‌های تیره (hyperpigmentation) روی پوست همه‌ی افراد می‌شود. عارضه‌ای که به عنوان یکی از مهمترین علائم‌های پیری پوست شناخته شده است. همچنین تابش نورهای آبی می‌تواند موجب تغییر در لیپیدهای لایه‌ی شاخی پوست شده و بر عملکردهای سد دفاعی پوست نیز تاثیر بگذارد.
نور خورشید منبع اصلی نور آبی است. قرارگرفتن در معرض آن، به‌هنگام روز، نه‌تنها ایرادی ندارد که مفید نیز هست و باعث تقویت عملکرد و بهتر شدن روحیه می‌شود. منتها نباید اجازه داد به‌هنگام تاریک‌شدن هوا نیز این مسئله تداوم یابد و خود را در معرض منابع نوری قرار دهیم که به‌طور مصنوعی، نور آبی ساطع می‌کنند (منابعی مثل وسایل الکترونیکی یا چراغ‌های ال‌ای‌دی و فلورسنت).
اگر این اتفاق رخ دهد، مغز توانایی ترشح میزان کافی از هورمون ملاتونین را از دست خواهد داد، هورمونی که ارسال‌کننده پیام خستگی و نیاز به خواب به بدن است. وقتی از خواب شبانه با کیفیت و عمیق محروم شویم، خود را در معرض خطر هایی جدی برای سلامتی قرار خواهیم داد.
